İş kazası nedir sorusunun cevabı şu şekildedir; genel olarak işyerinde veya işin görülmesi esnasında önceden planlanmamış, çoğunlukla kişisel yaralanmalara neden olacak şekilde meydana gelen, işyerinde tehlike durumuna neden olabilecek, beklenilmeyen, mevzuatın aradığı koşulları sağlayan bir olaydır. İş kazası meydana geldiği vakit işçinin iş kazası tazminatı alma hakkı meydana gelir. İş kazası tazminatı almak için iş kazası avukatı ile çalışmak, işçinin iş kazası tazminatını tam ve hukuka uygun şekilde almasını sağlamaktadır. İş kazası Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 13. maddesinde:
- a) Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,
- b) İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle,
- c) Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda,
- d) Bu Kanunun 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,
- e) Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında, meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen engelli hâle getiren olaydır. Şeklinde tanımlanmıştır.
Hükümde bahsi geçen emziren kadın anne ile hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından… çalıştırılıyor olması kastedilmektedir.
İş Kazasında İşverenin Sorumluluğu Nedir?
İşverenin sorumluluğundan bahsedebilmek için mevcut kazayı iş kazası olarak nitelendirmek gerekmektedir. İş kazasının belli koşulları vardır: sigortalı olma, kazaya uğrama, sigortalının gördüğü iş ile kaza arasında ve kaza olayı ile uğranılan zarar arasında uygun illiyet bağının bulunması ve sigortalının bedenen veya ruhen bir zarara uğramış olması gerekmektedir. Ancak işverenin iş kazası ile ilgili sorumluluğunun kusur sorumluluğu mu kusursuz sorumluluk mu yoksa tehlike sorumluluğumu olduğu konusunda görüş birliği bulunmamaktadır. Sorumluluk ister kusur sorumluluğu olsun isterse kusursuz veya tehlike sorumluluğu olsun, görülen iş ile kaza arasında ve kaza ile zarar arasında nedensellik bağının bulunması gerekmektedir.
İşveren iş yerinde iş güvenliğini ve işçilerin sağlığını koruyucu tedbirleri almak, gereken teçhizatı sağlamak, gerekiyorsa eğitimlerle işçileri bilinçlendirmek, işin risklerine göre değerlendirme yaparak bu değerlendirme ile orantılı önlemleri almakla yükümlüdür. Eğer işveren sorumluluğunu yerine getirmez ve iş kazası meydana gelir ve koşullar oluşursa iş kazası tazminatı gündeme gelecektir. İşçi iş kazası nedeniyle maddi ve manevi tazminat davası açabilir. İş kazası nedeniyle açılan davalar kural olarak on yıllık genel zamanaşımına tabidir.
İş Kazasında Tazminat Davası Nasıl Açılır?
İş kazası tazminat davası, maddi veya manevi tazminat davası şeklinde açılabilir. Maddi tazminat davası ile şartlar oluştuğu taktirde iş göremezlik tazminatı ve destekten yoksun kalma tazminatı istenebilir. Destekten yoksun kalma tazminat davasını, iş kazası nedeniyle işçinin ölümü halinde, işçinin hayattayken bakmakla yükümlü olduğu kişiler açabilir.
İş kazası tazminat davasında görevli mahkeme iş mahkemeleridir. İş kazası halinde yetkili mahkemeler ise davanın açıldığı tarihte davalının ikametgâh yer mahkemesi, davalı birden fazla ise bunlardan birinin ikametgâh yer mahkemesi, iş veya işlemin yapıldığı yer mahkemesi, iş kazasının veya zararın meydana geldiği yer mahkemesi, işçinin ikametgâh yer mahkemesi ve eğer işçi vefat etmişse yakınlarının ikametgâh yer mahkemeleridir. Eğer iş kazası nedeniyle ceza davası var ve ceza davasına konu olan suçun zamanaşımı süresi on yıldan fazla ise ceza zamanaşımı uygulanır ve ceza davasının bitimi bekletici mesele yapılır.
İşçi, iş kazası nedeniyle iş avukatına vekalet verdiği taktirde, iş kazası tazminatına ilişkin yargılama sürecini iş avukatı yürütmektedir. İşçi eğer isterse kendi başına dava dilekçesi hazırlayarak adliyelerdeki hukuk ön bürolarına dava dilekçesini vermek ve davaya esas harçları yatırmak suretiyle kendi başına da iş kazası tazminat davası açabilir.
İş Kazası Hangi Şekillerde Olur?
İş kazaları, iş göremezlik veya ölüm şeklinde olabilir. İş göremezlik kalıcı veya geçici surette olabilir. İş göremezlik, bedenen veya ruhen olabilir. İşçinin iş kazası ile, meslekte kazanma gücünü kaybedileceği gibi çalışma gücünü de kaybedebilmektedir. Örneğin bir piyanistin, bir parmağını kaybetmesi halinde çalışma gücündeki kaybı azdır ancak işini parmakları ile ifa ettiği için meslekteki kazanma gücü kalıcı olarak kayba uğramıştır.
İş kazasına örnekler verilebilir: İşçinin, Pablaj demirlerini düzenlerken ayıklama sırasında ayaklarının iki demir arasına sıkışması neticesinde yaralanması (Y21HD, E. 2015/13511, K.2016/7556, T.28.4.2016), inşaatta üzerine demir düşmesi neticesinde bedensel travmanın oluşması (Y10HD, E. 2015/15707, K. 2016/888, T. 26.1.2016), iş kazası sonucu ölümü, iş kazası sonrası bedenen veya ruhen kayba uğrayan işçinin psikolojik zarara uğraması şeklinde, kaza neticesinde vücut uzvu kaybı şeklinde karşımıza çıkmaktadır.
İş Kazasından Sonra Yapılması Gerekenler Nelerdir?
İşveren yazılı şekilde üç iş günü içerisinde iş kazasını SGK’ya bildirmelidir. Bu bildirimi işçi de yapabilir. Aynı zamanda kaza ile derhal kolluk kuvvetlerine de kaza bildirilmeli ve kaza tespitinin yapılması gerekmektedir. Köy ve mahalle muhtarları ile hizmet akdine bağlı olmaksızın kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlar, iş kazalarını bir ayı geçmemek şartıyla rahatsızlığının geçmesinden itibaren üç iş günü içerisinde SGK’ya bildirim yapmalıdır. SGK iş kazası ile ilgili araştırma yapıp rapor hazırlayacaktır. SGK, iş kazasını iş kazası olarak nitelemez ise iş kazası tazminatı davasını bekletici sebep niteliğinde SGK ve işveren davalı olmak üzere iş kazası tespiti davası açılmalıdır. İşveren, iş kazası nedeniyle işçiye durumun gerekleri dikkate alınarak geçici iş göremezlik tazminatı, maddi/manevi tazminat davası, sürekli iş göremezlik tazminatı vermelidir.
İş Kazasında İşçinin Alacağı Tazminat Hesaplama Yöntemi Nedir?
İş kazası tazminatı için iş kazasının varlığı gerekir. İş kazası tazminatı hesaplanırken soyut (mahrum kalınan) ve somut zararlar dikkate alınır. İş gücü kaybı oranı, bir diğer adıyla maluliyet oranı hesaplanır ve bu hesaplama, tazminatta belirleyici rol oynar. İş gücü kaybı oranı SGK tarafından Çalışma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit İşlemleri Yönetmeliği’nin ekindeki cetvellere göre hesap edilir. Tazminat hesabında zarar gören işçinin kusuru var ise bu kusuru, işçinin yapmış olduğu iş karşılığı almış olduğu iş ücreti, işçi kalıcı iş göremez halinde ise mahrum kalınacak iş ücreti, işçinin ölümü halinde bakmakla yükümlü olduklarının giderleri işçinin iş ücreti oranında hesaplama da dikkate alınır
İş Kazası ve Meslek Hastalığı Farkı Nedir?
İş kazası ve meslek hastalığı arasındaki fark incelenmeden önce meslek hastalığının ne olduğunu incelemekte yarar vardır. Meslek hastalığı kanunda sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple yahut İşin yürütüm şartları yüzünden uğranılan geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal engellilik halleridir şeklinde tanımlanmıştır.
İş kazası beklenmeyen anda ani bir şekilde gerçekleşirken, meslek hastalığı ise belirli bir zaman aralığında tekrarlanan sebeplerden ötürü gerçekleşmektedir. İşveren, iş kazasında kazanın gerçekleştiği günden itibaren üç iş günü içerisinde veya işçi, kazanın etkileri geçtikten itibaren bir ayı geçmemek koşuluyla üç iş günü içerisinde kazayı SGK’ya bildirmek zorundadır. Meslek hastalığında ise, sigortalı işçi hastalığı öğrendiği tarihten itibaren üç iş günü içerisinde SGK’ya bildirmelidir.
İş kazası, işçinin işyerinde çalıştığı süre boyunca olabilecekken, meslek hastalığı işçi eğer işten ayrılmışsa da olabilmektedir. Bunun için iş ile ilgili nedensellik bağının bulunması şarttır. İş kazası, işyerinde işçinin mevcut tanımlı işini yapmıyor olsa da başına gelebilir ancak meslek hastalığında yalnızca belli bir işin bulunması ve hastalığın bu işten dolayı vuku bulması gerekmektedir. İş kazası ve meslek hastalığı ile ilgili uyuşmazlık yargılamada işçiye güçlük çıkarabilecek konulardandır; dolayısıyla süreç, uzman bir iş avukatı ile yürütülmelidir.
