İstinaf Nedir?
İstinaf Mahkemesi Nedir?
İstinaf, ilk derece mahkemeleri kararlarının denetlendiği, tahkim kararlarına karşı iptal davalarının incelendiği ve kanunda özel olarak görevlerinin belirlendiği mahkemelerdir. İstinaf mahkemelerinin bir diğer adı Bölge Adliye Mahkemeleridir. İstinaf, temyiz gibi bir kanun yoludur.
İstinafta incelenen dosyalar hem esas yönünden hem de usul yönünden incelenebilir. Hukuk Mahkemelerinde tasarruf ilkesi dolayısıyla, tarafların talebi olmadan inceleme yapılması mümkün değildir. Ancak mahkeme heyeti kamu düzenine aykırılık gördüğü taktirde bu durumu re’sen gözetecektir.
İstinaf mahkemeleri her ilde bulunmaz. Eğer aynı ilde bir bölge adliye mahkemesi bulunmuyorsa, o ilin bağlı olduğu bölge adliye mahkemeleri bulunur ve o ilde verilecek kararlara karşı istinaf kanun yoluna başvurulabilir. Taraflar bölge adliye mahkemeleri için yetki sözleşmesi yapamazlar.
İstinaftan feragat edilebilmesi için, istinaf edilecek olan kararın taraflara tebliğ edilmiş olması gerekmektedir.
İstinaf Başvurusu Nasıl Yapılır?
İstinaf başvurusu yapılabilmesi için öncelikle istinaf edilebilecek bir kararın bulunması gerekmektedir. Bahse konu kararın istinaf edilebilmesi için eğer yasada parasal sınır getirilmişse bu parasal sınırın gerçekleşmesi lazımdır. Başvuru yapılabilmesi için bir defa istinaf dilekçesinin hazırlanması gerekir (HMK m.342). Özel kanun hükümleri saklı kalmak üzere ilam niteliği kararın taraflar tebliğinden itibaren iki hafta içinde, kararı veren mahkemeye veya o yerdeki başka bir mahkemeye, Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmek üzere istinaf dilekçesi verilir.
İstinaf dilekçesi kendisine tebliğ edilen taraf, başvurma hakkı bulunmasa veya başvuru süresini geçirmiş olsa bile, vereceği cevap dilekçesi ile istinaf yoluna başvurabilir. Bu duruma katılma yolu ile başvuru denilmektedir.
Başvuru yapılırken harç ve tebliğ giderleri dahil olmak üzere tüm giderlerin vezneye ödenmesi gerekir. Ödenmesi taktirde mahkeme bunların ödenmesi için bir haftalık kesin süre verir. Bu halde de ödenmezse başvurudan vazgeçilmiş sayılır.
Başvuru hukuk önbürolarından yapılabileceği gibi Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP) üzerinden de yapılabilir. Başvuru süresinde hak kaybına uğramamak için hukuk avukatından hukukî yardım almakta fayda bulunmaktadır.
Mahkeme Tarafından Verilen Kesin Karara Karşı İstinaf Başvurusu Yapılabilir Mi?
İstinafa başvurulabilecek ilk derece mahkemesi kararları: nihai kararlar, İhtiyati tedbir ve ihtiyati haciz taleplerinin reddi kararları, karşı tarafın yüzüne karşı verilen ihtiyati tedbir ve ihtiyati haciz kararları, karşı tarafın yokluğunda verilen ihtiyati tedbir ve ihtiyati haciz kararlarına karşı yapılan itiraz üzerine verilen kararlardır. Nihai kararlar esasa ilişkin olabileceği gibi usule ilişkin de olabilir. Kural olarak usule ilişkin nihai kararlara karşı da istinaf başvurusu yapılabilir.
Nihai karar hâkimin dosyadan el çekmesidir. Dolayısıyla hâkimin bir konuda karar verip sonrasında dosya üzerinde başka incelemeler yapması halinde demek ki o verilen karar nihai karar değildir. Çünkü hâkim dosyadan el çekmemiştir. Kanunda, eğer karar verildiği zaman karar kesinleşir düzenlemesi yoksa, kararlar taraflara tebliğ edildikleri tarihten itibaren kural olarak iki hafta içinde kesinleşir. Kesinleşen kararlara karşı olağanüstü kanun yolu olan yargılamanın iadesi dışında kanun yoluna başvurulamaz.
Tehiri İcra Talepli İstinaf Başvurusu Nasıl Yapılır?
Tehiri icra talebi, ilk derece mahkemesinin ilamlı icra niteliğindeki kararlarına karşı kanun yolu açık olduğu taktirde, kanun yoluna başvurulması halinde icra işlemlerinin kanun yolundaki mahkemece karar verilene kadar durması talebidir. Bu icranın geri bırakılmasıdır.
Talepte bulunulurken güvence olarak teminat yatırılması gerekmektedir. İstinafa tehiri icra talepli başvuru yaparken önce ilk derece mahkemesi kararının istinaf için aranan koşulları sağlamış olması ve istinaf yoluna başvurulmuş olması gerekmektedir.
İcranın geri bırakılması kararından sonra borç ile orantılı icra dosyasına teminat yatırır. Teminatın yatırılmasıyla ve yatırılan teminatın icra müdürlüğü tarafından kabulü ile borçluya mehil vesikası verilir. İstinaf kararı sonuçlanana kadar 60 gün icra işlemleri durur. İstinaf karar vermezse 30 günlük bir ek süre verilebilir. Eğer bu süre içerisinde de karar verilmezse alacaklı yatırılan teminat tutarından icraya konu alacağını alabilir.
İstinaf Başvurusu Harcı ve Gider Avansı Nasıl Hesaplanır?
İstinaf dilekçesi verilirken, istinaf için gerekli olan harç ve giderler ödenir. Ödenmediği sonradan anlaşılan hallerde bir haftalık kesin süre verilir. Eğer yine yatırılmazsa istinaftan vazgeçilmiş sayılır. Harç ve giderlerin ödenmesi istinafa başlanılması açısından zorunludur.
Gider avansı dosya kapsamında yapılması muhtemel masraflardır. Yatırılan tutardan yargılama neticesinde harcananlar dışında, yargılama neticesinde yatıran kişiye veya onun mirasçılarına iade edilir.
Harç bedeli her yıl Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından yayınlanan Harçlar Kanunu Genel Tebliği ile yeniden belirlenir. 2022 yılı için maktu harç bedeli 80,70 TL’dir. Nisbi harç bedeli ise davada talep edilen tutarın binde 68,31’inin dörtte biri oranındadır. Harç hesabında kolaylık sağlanılması açısından UYAP üzerinden, hesaplamaya ilişkin internet sitelerinden yararlanılabilir. Bu harçların makbuz karşılığında dava dilekçesi verilirken ödenmesi gerekmektedir.
İstinaf Mahkemesi (Bölge Adliye Mahkemesi) Dosya Sorgulama Nasıl Yapılır?
Dava dosya sorgulaması, dosyanın bulunduğu mahkeme kaleminden yapılabileceği gibi E-devlet ile entegre olan UYAP ile de yapılabilir. UYAP’a vatandaşlar girebilmekte ve kendileri ile ilgili yargısal konuları takip edebilmekte, dava açabilmekte, masraf yatırabilmekte ve daha birçok işlem yapabilmektedir.
UYAP vatandaş portala E-Devlet giriş bilgileri kullanılarak E-Devlet kanalı ile girilmektedir. Portala girildiği zaman sol tarafta bulunan seçeneklerden dosya işlemlerinin altında çıkan dosya sorgulama seçeneği seçilmeli ve bölge adliye mahkemesindeki dosyaların sorgulanması için arama yapılmalıdır.
UYAP vatandaş portal dışında sadece avukatların kullanabildiği UYAP avukat portal da bulunmaktadır. Avukat müvekkilinin istinaftaki dosyasını, dosyanın ne aşamada olduğunu kendi portalından görebilir. Hak kayıplarının önüne geçmek, hak düşürücü süreleri takip etmek, zamanaşımı sürelerine dikkat edilmesi bakımından istinaf dosyası işlemlerinin uzman avukatlar tarafından gerçekleşmesinde müvekkil lehine ciddi yarar bulunmaktadır.
İstinafa Giden Bir Dosya Ortalama Ne Zaman Sonuçlanır?
İstinaf başvurusunun yapılabilmesi için yukarıda da belirttiğimiz üzere belli kararların verilmiş olması, bu kararların kesin olmaması ve başvurunun süresi içerisinde yapılmış olması gerekmektedir.
Yargılama uzun soluklu bir süreçtir. Mahkemelerin iş yükü, açılmış, talep edilmiş, başvurulmuş olan idari/hukuk/ceza dosyaları ile orantılıdır. Dosya istatistikleri Adalet Bakanlığı Bilgi İşlem Genel Müdürlüğü tarafından her gün https://istatistikler.uyap.gov.tr/ ağından ilan edilmektedir. Dosya sayılarının çok, mahkeme sayılarının dosya sayısına nazaran çok az olması dolayısıyla istinafta bulunan bir dosyanın sonuçlanmasının uzun sürmesi doğaldır.
İstinafın sonuçlanması ve kararın verilmesi ortalama olarak şu anki verilerle 3-4 yıldır. Ancak bulunan bölge adliyesinin iş yüküne göre bu süreler azalıp çoğalabilir. İstinaf kararı verildiği taktirde ise karar duruşmasından itibaren bir ay içerisinde gerekçeli karar yazılmalıdır. Sürecin hızlı yürütülmesi için İstanbul uzman avukattan hukukî yardım alınması gerekmektedir.
İstinaf İncelemesinde Bozma Kararı Verilebilecek Haller Nelerdir?
İstinaf temyiz merci değildir. Temyiz incelemesi sonrasında bozma kararı verilir. İstinaf mahkemesi ilk derece mahkemesinin kararını bozup yeni bir karar verebilir. Ancak bozma kararı ile kastedilen bozmanın verilip yargılamanın yeniden yapılması için duruma göre ilk derece mahkemesine duruma göre ise bölge adliye mahkemesine gönderilir. Yani temyiz merci bozma kararı verdiği bir dosya için yeniden bir yargılama yapamaz.
İstinaf mahkemesi bazı hallerde duruşma yapmadan (HMK m.353.) karar verir. Mahkeme öninceleme aşamasında dosyada bir eksiklik bulunmadığı kanaatine ulaştığında, bazı hallerde görevli ve yetkili mahkemeye dosya duruşma yapılmadan karar verilerek gönderilir. Bu hallere örnek olarak, davaya bakması yasak olan hâkimin karar vermiş olması, dava şartlarına aykırılık bulunmasıdır.
İstinaf mahkemesi tarafların istinaf edilmesini istedikleri konularla sınırlı olarak inceleme yapar. Ancak mahkeme, kamu düzenine ilişkin hallerde re’sen inceleme yapar. Tarafların istinaf ettiği konularda, ilk derece mahkemesinin hukukî değerlendirmesi hukuka aykırı ise istinaf kararı kaldırıp yeni kara verebilir.
İstinaf yargılamasında tasarruf ilkesi ve taleple bağlılık ilkesinin uygulanmasından ötürü müvekkilin haklarının etkin şekilde muhafaza edilebilmesi ve iyileştirilebilmesi için uzman usul hukuku avukatı ile hukukî yardım noktasında anlaşılmasında ciddi önem bulunmaktadır.
- İstinaf Başvuru Dilekçesi Örneği
- Temyiz Nedir?
- Temyiz Mahkemesi Nedir?
Temyiz incelemesini Yargıtay yapmaktadır. Yargıtay Anayasa ile belirlendiği üzere yüksek mahkemedir. Temyiz mahkemesi, önüne gelmiş bir dosyada hukuka ve kanuna uygunluk denetimi yapmaktadır. Temyize kabil bir kararın, temyiz mahkemesi önüne gelmesi halinde mahkeme, tarafların temyiz mahkemesinden incelemesini istediği konularla bağlı olmayacaktır. Mahkeme genel anlamda kanuna uygunluk denetimi yapacak, tarafların talepleri ile bağlı olmayacaktır.
Yargıtay, yargılamayı yapacağı konular bakımından dairelere ayrılmıştır. Daireler kendi konularındaki hukukî uyuşmazlıklar bakımından kanuna uygunluk denetimi yapmaktadır. Temyiz incelemesinde tahkikat yapılmaz, taraflar ıslah yolu kullanamaz, yeni vakıalar ileri süremez. Temyiz öncesi hükmün verilmesinden sonraki vakıalar da ileri sürülemez.
Temyiz incelemesi, müvekkillerin menfaatlerinin güvence altına alınması ve tesis edilmesi için son imkanlardan birisidir. Bu sebepten ötürü İstanbul avukat ile sürecin yürütülmesi gerekmektedir.
Temyiz Edilebilen Kararlar Nelerdir?
Kural olarak istinaf kararları ile hakem kararlarının iptaline ilişkin konular temyiz edilebilir. Aynı zamanda dava konusu para olmayan veya para ile değerlendirilemeyen davalara ilişkin kararlar miktar veya değer sınırlandırması olmaksızın temyiz edilebilir. Kararın kesinleşmemiş olması gerekmektedir. Bununla birlikte kanunda özel olarak yasaklar olmadıkça kararlar temyiz edilebilir.
Yasak olan kararlar şöyledir:
Miktar veya değeri hükmün verildiği tarihte 107.090,00 TL (bu tutar dahil) (2022 yılı için) altında olan davalara ilişkin kararlar,
Çekişmesiz yargı işleri için verilen kararlar,
Soybağına ilişkin nüfus kayıtlarına ilişkin davalar hariç olmak üzere, nüfus kayıtları davalarına ilişkin kararlar,
Geçici hukuki koruma tedbirlerine ilişkin kararlar,
Kira ilişkisinde doğan davalar ile kira ilişkisinden doğan diğer davalardan üç aylık kira tutarı temyiz sınırının üzerinde olanlar ve Kat Mülkiyeti Kanunu’ndan doğan taşınmazın aynına ilişkin davalar hariç sulh hukuk mahkemesinin görev alanına giren davalarla ilgili kararlar.
Kanun Yararına Temyiz Başvurusu Nasıl Yapılır?
İlk derece mahkemesince veya bölge adliye mahkemesince verilmiş kesinleşen kararlara karşı kanun yararına temyiz yoluna başvurulabilir. Bu kesinleşme ya kanun yoluna başvurulmayarak kanun yolu için olan sürenin dolması ile ya da kararın kesin olarak verilmesi ile olur.
Kanun yararına temyiz neticesinde verilecek karar ile eğer varsa yargılama hatasına işaret edilmektedir. Lehlerine de olsa temyiz kararı taraflar bakımından etkisizdir. Çünkü kanun yararına temyizin amacı kesinleşmiş olmasına rağmen hukuka aykırı bir kararın bozularak hukuka güvenin azalmasını önlemektedir. Kararın hukukî sonuçları ortadan kalkmaz, hukuka aykırılığa işaret edilir.
Kanun yararına temyize Adalet Bakanlığı veya Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından başvurulur. Başvuru re’sen olabileceği gibi ilgililerin talebi üzerine de olabilir. Talep bir dilekçe ile yapılır. Tespit edilmesi istenen hukukî yanlışa ilişkin iddialar gösterilir. Başvuru Yargıtay’ın ilgili dairesine yapılarak karara bağlanır. Karar Resmî Gazete’de yayınlanır.
Temyiz Mahkemesi (Yargıtay) Dosya Sorgulaması Nasıl Yapılır?
Dava dosya sorgulaması, dosyanın bulunduğu ilgili Yargıtay Dairesi kaleminden yapılabileceği gibi E-devlet ile entegre olan UYAP ile de yapılabilir. UYAP’a vatandaşlar girebilmekte ve kendileri ile ilgili yargısal konuları takip edebilmekte, dava açabilmekte, masraf yatırabilmekte ve daha birçok işlem yapabilmektedir.
UYAP vatandaş portala E-Devlet giriş bilgileri kullanılarak E-Devlet kanalı ile girilmektedir. Portala girildiği zaman sol tarafta bulunan seçeneklerden dosya işlemlerinin altında çıkan dosya sorgulama seçeneği seçilmeli ve Yargıtay’daki dosyaların sorgulanması için arama yapılmalıdır.
UYAP vatandaş portal dışında sadece avukatların kullanabildiği UYAP avukat portal da bulunmaktadır. Avukat müvekkilinin temyizdeki dosyasını, dosyanın ne aşamada olduğunu kendi portalından görebilir. Hak kayıplarının önüne geçmek, hak düşürücü süreleri takip etmek, zamanaşımı sürelerine dikkat edilmesi bakımından temyiz dosyası işlemlerinin uzman avukatlardan tarafından gerçekleşmesinde müvekkil lehine ciddi yarar bulunmaktadır.
Yargıtay dosya sorgulama için Yargıtay’ın kendi internet sitesinden (https://vatandasilam.yargitay.gov.tr/proxyYargitay/jsp/yargitay_jsp/yargitayDosyaSorguIlam.html) mahkeme bilgileri girilerek de dosyanın durumu sorgulatabilmektedir.
Temyize Giden Bir Dosya Ortalama Ne Zaman Sonuçlanır?
Temyiz için bir defa, temyiz edilebilen kararın taraflara tebliğinden itibaren iki hafta içinde temyiz edilmesi gerekmektedir. Kanunda ivedilikle temyiz incelemesi yapılması hallerinde bu dosyaların incelemesi kanun hükmüne göre sonuçlanır.
Yasada ivedi olarak çözülmesine ilişkin bir hüküm olmayıp, temyiz edilebilen bir karar temyiz edildiğinde, dosyanın sonuçlanma süresi ortalama olarak 3-4 yıldır.
Dosyanın çözümlenmesinin çabuk olması, hâkime dosya hakkında esaslı bir bilgi verecek nitelikte dilekçenin hazırlanması, dosyanın sonuçlanma süresi bakımından müvekkil lehine olacaktır. Dosyanın hazırlanması ve hukukî gerekçelerin bulunması Kartal avukatı, İstanbul avukatı ile hukukî yardım alınarak mümkündür.
Temyiz Dilekçesinde Bozma Kararı Verilebilecek Haller Nelerdir?
Yargıtay önüne gelen dosyada 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 374.maddesinde sayılan bozma sebepleri ile sınırlıdır. Buna göre bozma sebepleri hukukun veya tarafların arasındaki sözleşmenin yanlış uygulanmış olması, dava şartlarına aykırılık olması, tarafın dayandığı ispatın kanunî sebep olmaksızın kabul edilmemesi, karara etki eden yargılama hatası veya eksikliğinin bulunmasıdır. Son sebebe istianen örnek verecek olursak eğer basit isim veya hesap hataları karara etki eden yargılama hatası değildir, buna karşılık tanıklar gösterildiği halde tanık dinlenilmesi gözden kaçırılmış veya dinlenilmemiş olması karara etki eden yargılama hatasıdır.
Dava şartlarına örnek olarak aynı dava hakkında kesin hüküm bulunması, davanın görülmesinde hukukî yarar yokluğu, davanın görevli mahkemede görülmemiş olması, kesin yetki halinde yetkili mahkemede görülmemiş olması şeklinde sayılabilir.
Bozma sebeplerine uygun bir somut vakıa söz konusu ise, Yargıtay bu durumu gerekçeli olarak kararda belirtmek zorundadır.
dün trabzon adliyesine yine gittim şikayet etmiştim bügün savcılıktan yazı gelcek şikayet dilekçemle ilgili sonra bu kişi ve kişiler tutuklanacak