Anonim Şirket Nedir?

Şirketleşme aşamasında olan veya ön araştırma yapanlar için anonim şirket nedir sorularına Av. Aytaç Kındır tarafından noktası noktasına açıklanmış hukuki bilgileri aşağıda bulabilirsiniz. Yorum veya sorularınız için bu sayfanın altındaki yorum kutusunu doldurabilirsiniz.

Anonim Şirket Nedir?

Anonim şirket, sermayesi belirli ve paylara bölünmüş olan, borçlarından dolayı yalnız malvarlığıyla sorumlu bulunan şirket türüdür (TTK m.329). Anonim şirkete ilişkin yasal düzenleme genel olarak 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda bulunmaktadır. Bunun dışında 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu gibi özel yasalarda kanunlarda da anonim şirkete ilişkin düzenlemeler bulunmaktadır.

Anonim şirketler halka kapalı (aile tipi) ve halka açık şeklinde bir ayrıma tabi tutulmaktadır. Payları borsada işlem gören, pay sahibi sayısı 500’ü aşan, kitle fonlaması suretiyle halktan para toplayan şirketler halka açık şirket sayılır. Halka açık şirketlere ilişkin özel düzenleme bulunmaktadır. Bu tür şirketlere mevzuatta aksi düzenlenmemişse 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu hükümleri uygulanır.

Anonim ortaklık ticaret unvanı seçmek ve iş ve işlemlerini bu ticaret unvanı ile yapmak zorundadır (TTK m.18), (TTK m.39). Ticaret unvanı şirketin işletme konusu belirtilerek oluşturulur. Örneğin “Yılmaz Sanayi Anonim Şirketi”.

Anonim şirket kolektif ve komandit şirket gibi şahıs şirketi değil, limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketleri gibi bir sermaye şirketidir (TTK m.124). Şirket tanımında bulunan belirlilik, sermayenin kendiliğinden azalıp çoğalamadığını ifade etmektedir. İki tip sermaye sistemi bulunmaktadır. Bunlar esas ve kayıtlı sermaye sistemidir.

Esas sermaye sisteminde başlangıç sermayesi 50.000,00 TL’dir (TTK m.332). Esas sermayede sermaye şirket ana sözleşmesinde yer alır ve bu tutar ancak genel kurul tarafından değiştirilebilir.

Kayıtlı sermaye sisteminde ise başlangıç sermayesi 100.000,00 TL’dir (TTK m.332). Bu sermaye sisteminde ise şirket ana sözleşmesinde sermaye artırımı için yönetim kuruluna azami yetki sınırı düzenlenmektedir. Buna göre yönetim kurulu azami sınıra bağlı kalmak koşulu ile sermaye artırımda bulunabilecektir.

Şirketin paylara bölünmüş olması da şirket paylarının kıymetli evrak niteliğinde pay senetlerine bölünmüş olmasını ifade etmektedir.

Anonim Şirketin Kuruluşu Nasıldır?

Kuruluş, şirket esas sözleşmesinin yazılı olarak hazırlanıp, kurucular tarafından imzalanıp imzaların noter tarafından tasdiki ile başlar ve anonim şirketin ticaret siciline tescili ile sona erer (TTK m.335).

Kuruluşu kurucular yürütür. Kuruluş işlemlerinin hukukî ve cezaî sorumluluğu kuruculara aittir.

Kurucular, pay taahhüt edip esas sözleşmeyi imzalayan gerçek veya tüzel kişilerdir. Kurucuların sorumlulukları şahsi ve müteselsildir. Kuruluş için bir kişi yeterlidir (TTK m.338).

Kuruluşun aşamaları:

1. Şirket esas sözleşmesinin düzenlenmesi ve imzalanması ilk aşamadır. Bu aşama ile şirketin ticaret siciline tesciline kadarki dönem arasında şirketin hukukî niteliği ön şirkettir. Ön şirket bir adi şirket değildir,
2. Kurucular tarafından nakdi sermaye dışında bir sermaye getirilmesi halinde, getirilen bu   sermayenin değerinin belirlenmesi için bilirkişi incelemesi,
3. Şirket esas sözleşmesi bakımından kurucu imzalarının noterce onanması ve sermayenin tamamen taahhüt edildiğine dair noter şerhi,
4. Taahhüt edilen sermayenin kısmen veya tamamen ödenmesi, aynî sermayede konulan sermayenin güven altına alınması,
5. Ticaret Bakanlığı’nın izni gereken anonim şirketler bakımından bakanlık izninin verilmesi,
6. Kurucuların beyanıyla ticaret siciline tescil ile tüzel kişiliğin kazanılması,
7. Türkiye Ticaret Sicil Gazetesinde şirket esas sözleşmesinin ilanı ile anonim şirketin kuruluş aşamaları sona erer.

Anonim Şirketin Organları Nelerdir?

Anonim şirkette bulunması gereken zorunlu organlar yönetim kurulu ve genel kuruldur. Uzun süreden beri şirketin kanunen gerekli olan organlarından biri mevcut değilse veya genel kurul toplanamıyorsa, pay sahipleri, şirket alacaklıları veya Gümrük ve Ticaret Bakanlığının istemi üzerine, şirket merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesi, yönetim kurulunu da dinleyerek şirketin durumunu kanuna uygun hâle getirmesi için bir süre belirler. Bu süre içinde durum düzeltilmezse, mahkeme şirketin feshine karar verir.

Organsızlık nedeni ile fesih kararı için şirketin organsız kalması ve bu durumun uzun süredir bulunması gerekmektedir. Uzun sürenin belirlenmesinde şirketin durumu dikkate alınacaktır.

Anonim ortaklıkta denetim söz konusudur. Denetim anonim ortaklığın bir organı değildir. Bütün anonim ortaklıklar denetime tabidir. Bağımsız denetime tabi olacak ortaklıklar Cumhurbaşkanınca belirlenir.

Anonim Şirketin Yönetim Kurulu Nedir?

Yönetim kurulu şirketin yürütme ve temsil organıdır.

Yönetim kurulu üye sayısı şirket esas sözleşmesinde gösterilir. Bir veya birden fazla üyeden oluşabilir.  Genel kurul şirket esas sözleşmesini değiştirme suretiyle yönetim kurulu üye sayısını değiştirebilir.

Şirket ortaklarının tam ehliyetli olmasına gerek yoktur ancak yönetim kurulu üyelerinin tam ehliyetli olması zorunludur. Yönetim kurulu üyesinin ehliyetini kaybetmesi ile herhangi bir işleme gerek kalmadan üyeliği sona erer. Herhangi bir nedenden ötürü yönetim kurulu üyeliği boşalırsa yönetim kurulu, kanuni şartları haiz birini, geçici olarak yönetim kurulu üyeliğine seçip ilk genel kurulun onayına sunar.

Anonim Şirket Yönetim Kurulu Üyelerinin Seçimi Nasıl Olur?

İlk yönetim kurulu üyeleri şirket esas sözleşmesi ile atanır. Sonraki yönetim kurulu üyeleri ise kural olarak genel kurul tarafından seçilir. Yönetim kurulu üyelerinin görev süreleri şirket esas sözleşmesinde belirlenir. Bu süre azami olarak 3 yıldır. Şirket esas sözleşmesinde aksine hüküm yoksa görev süresi biten yönetim kurulu üyesi yeniden seçilebilir.

Özel hukuk tüzel kişilerde yönetim kurulu üyesi olabilir. Tüzel kişi yönetim kurulunda kendisine bir temsilci atar. Bu temsilci yönetim kurulu üyesi değildir. Yönetim kurulu üyesi olan tüzel kişinin temsilcisidir. Tüzel kişi temsilcisini her zaman değiştirebilir.

Anonim Şirket Yönetim Kurulu Üyelerinin Yükümlülükleri ve Hakları Nelerdir?

Yönetim kurulu üyesi görevi ile ilgili esas sözleşmede var olan ve aynı zamanda ilgili kanunlarda öngörülen yükümlülüklerini yerine getirmelidir. Örneğin yönetime ilişkin yükümlülükler (gözetim yükümü), şirketle işlem yapmama ve şirketten borç almama yükümü (TTK m. 395), ortaklıkla rekabet etmeme yükümü (TTK m. 396), kanunda belirtilen hallerde görüşmelere katılma yasağı (TTK m. 393) görevini yerine getirirken özen borcu (TTK m. 369/1) şirkete sadakat borcu bulunmaktadır.

Yönetim kurulunun yetkileri yasada düzenlenmiştir. Ayrıca genel kurul için öngörülmeyen yetki halleri dışındaki her konuda yönetim kurulu yetkilidir.

Bunların yanında yönetim kurulu üyesinin hakları şirketin tüm iş ve işlemleri hakkında bilgi alma ve inceleme hakkı, tutarı şirket esas sözleşmesine belirtilmek şartıyla yönetim kurulu üyesine ücret, huzur hakkı, kazanç payı, ikramiye, prim ödemesi yapılabilir.

Anonim Şirket Yönetim Kurulunun Görev ve Yetkileri, Toplantıları ve Kararları Nelerdir?

Yönetim kurulunun kanunda öngörülen hükümlere aykırı olmamak üzere, şirket esas sözleşmesi ve ilgili kanunlardan doğan görev ve yetkileri bulunmaktadır. Aynı zamanda devredilmez görev ve yetkileri ise özel kanun hükümleri saklı kalmak üzere Türk Ticaret Kanunu’nun 375.maddesinde sayılmıştır.

Yönetim kurulu kural olarak kurul halinde çalışır. Yönetim kurulu kararı ile temsilci atanabilir veya bir işin yapılması için yalnızca bir veya birden fazla yönetim kurulu üyesine yetki verilebilir. Yönetim kurulunun görev ve yetkilerine örnek olarak genel kurulu genel kurulun yapılması için davet etmesi, genel kurul toplantı hazırlıklarının yapması, tutanak ve cetvellerin düzenlenmesi, sermaye borcunda mütemerrit pay sahiplerine karşı işlem yapması, pay sahiplerine tanınan rüçhan haklarının kullandırması, pay sahiplerinin şirketin iş ve işlemleri konusunda aydınlatması, onlara bilgi vermesi verilebilir.

Yönetim kurulu toplantıları fiziki ve eğer şirket esas sözleşmesinde hüküm varsa elektronik ortamda yapılabilir. Şirket esas sözleşmesinde aksine ağırlaştırıcı bir hüküm bulunmadığı taktirde, yönetim kurulu üye tam sayısının çoğunluğu ile toplanır ve kararlarını toplantıda hazır bulunan üyelerin çoğunluğu ile alır. Elektronik ortamda yapılan toplantılar içinde bu kural geçerlidir.

Kurulu toplantıya başkan veya başkanvekili çağırabilir. Diğer üyeler ise başkan veya başkan yoksa başkanvekilinden yazılı şekilde toplantı yapılmasını isteyebilir. Yönetim kurulu üyeleri toplantıları doğrudan doğruya kendileri katılmak zorundadır.  Her üyenin bir oy hakkı vardır. Kararlar üye tam sayısının çoğunluğunun onaylaması ile sirküler dolaştırılarak da karar alınabilir. Sirkülerin tüm yönetim kurulu üyelerine sunulması gerekmektedir.

Yönetim kurulu kararlarının butlanı şirket merkezinin bulunduğu yer asliye ticaret mahkemesinden talep edilerek tespit ettirilir. Bunun yanında şirketin yapısal değişikliklerindeki yönetim kurulu kararları ve yönetim kurulunun kayıtlı sermayeye ilişkin kararları aleyhine hariç olmak üzere, yönetim kurulu kararlarının iptali istenemez.

Anonim Şirket Yönetim Kurulunun Sorumluluğu Nasıldır ve İbra Edilmesi Nedir?

Yönetim kurulu üyeleri kanunlardan ve esas sözleşmeden doğan yükümlülüklerini kusurlarıyla ihlal ettikleri taktirde hem şirkete hem pay sahiplerine hem de şirket alacaklarına karşı verdikleri zarardan sorumludurlar. Yönetim kurulunun yönetimle ilgili iş ve işlemlerinden şirketin kendisi sorumludur. Aynı zamanda yönetime ve temsile yetkili olanların haksız fiillerinden de şirketin kendisi sorumludur.

İbra yönetim kurulunun faaliyet dönemi sonrasında, bu dönem içerisinde yaptığı işlemlerin hukuka ve şirket esas sözleşmesine uygun olduğunun genel kurul tarafından beyan edilmesidir. İbra kararını ancak genel kurul verebilir. Yönetim kurulu üyeleri ibra kararı için oy kullanamazlar. Genel kurul, ibra kararı verilebilmesi için sermayenin en az dörtte birini karşılayan payların sahiplerinin veya temsilcilerinin varlığıyla toplanır (basit nisap). Bu nisabın toplantı süresince korunması şarttır. İlk toplantıda anılan nisaba ulaşılamadığı takdirde, ikinci toplantının yapılabilmesi için nisap aranmaz. Kararlar toplantıda hazır bulunan oyların çoğunluğu ile verilir. Genel kurulun ibra için bir karar vermeyip, bilançonun onaylanmasına dair karar vermesi halinde ve bu kararda aksine hüküm bulunmadığı taktirde, örtülü olarak yönetim kurulunun ibra edildiği kabul edilir.

Yönetim kurulunun ibrasına ilişkin kararda olumlu oy kullananlar ve ibra kararını bilerek pay iktisap etmiş pay sahipleri dışındaki pay sahipleri, ibra kararının verildiği tarihten itibaren 6 ay içerisinde kararın iptalini isteyebilir.

Anonim Şirket Genel Kurulu Nedir?

Genel kurul anonim şirketin tüm ortaklarından oluşan en geniş yetkili zorunlu organdır. Yönetim kurulu ile altlık-üstlük ilişkisi yoktur. Aralarında görev ve yetki paylaşımı bulunmaktadır.

Genel kurul olağan ve olağanüstü şeklinde toplanabilir. Olağan genel kurul her faaliyet dönemi sonundan itibaren üç ay içerisinde yapılır. Genel kurul kural olarak çağrı üzerine toplanır. Genel kurulu toplantıya, görev süresi dolsa dahi yönetim kurulu, iflas dairesi, tasfiye memurları, yönetim kurulunun devamlı olarak toplanamaması veya toplantı nisabına ulaşılamaması nedenleriyle mahkeme izniyle tek bir pay sahibi, yönetim kuruluna yazılı olarak gereken hallerin belirtilmesiyle toplantı yapılmasını talep eden azınlık pay sahipleri çağırabilir.  Azınlık pay sahibinin talebine, yönetim kurulu 7 iş günü içerisinde yanıt vermez veya talebi reddederse, azınlık şirket merkezi yer asliye ticaret mahkemesinden genel kurula çağrı yapmak üzere bir kayyım atanmasını isteyebilir.

Toplantıya çağrı, şirket esas sözleşmesinde belirtilen şekilde, şirketin internet sitesinde, Ticaret Sicil Gazetesi’nde yapılan ilanla gerçekleştirilir. Pay defterinde yazılı pay sahipleriyle önceden adresini bildiren pay sahiplerine, toplantı gün ile gündem ve ilanın çıkacağı gazeteler iadei taahhütlü mektupla bildirilir.

Bütün pay sahipleri veya temsilcilerinin bir arada bulunması ve genel kurul yapma iradelerini ortaya koymaları halinde çağrısız genel kurul yapılabilir. Çağrısız genel kurul süresince tüm pay sahipleri toplantıda bulunmalıdır ayrıca bu toplantı nisabı var olduğu sürece karar alınabilir. Aksi taktirde genel kurul kararları geçersizdir.

Genel kurulu toplantıya çağıran tarafından genel kurul gündeminin belirlenmesi gerekir. Genel kurul bu gündeme uyularak gerçekleştirilir. Ancak haklı bir neden varlığı halinde yönetim kurulu üyelerinin görevden alınmaları, azınlık veya pay sahiplerinin bireysel haklarının kullanılması gündeme bağlılığın istisnasını teşkil eder. Çağrısız genel kurulda, çağrı yapan olmadığı için gündemde belirli değildir. Pay sahipleri gündemi serbestçe belirler.  Çağrı üzerine yapılan genel kurulda gündemde olmayan bir konuda karar alınırsa o karar geçersizdir. Ancak pay sahiplerinin tamamının temsil edildiği toplantılarda gündeme madde eklenebilir.

Anonim Şirketin Genel Kuruluna Kimler Katılıp Oy Kullanabilir?

Genel kurula, pay sahipleri, yönetim kurulu üyeleri, denetçiler, kuruluşu bakanlık iznine bağlı şirketlerde bakanlıkça görevlendirilen kişi katılır. Bazı hallerde ise kuruluşu bakanlık iznine bağlı olup olmaması ayırt etmeksizin bakanlıkça görevlendirilen kişi genel kurul toplantısına katılır.

Oyu pay sahibi kullanır. Pay sahibinin oy hakkı taahhüt ettiği sermayenin %25’ini ödemesi ile doğar. Her pay sahibi, yalnızca bir paya da sahip olsa en az bir oy hakkı vardır. Temsilen oy kullanılabilir. Oyda imtiyaz oluşturulabilir. Oyda imtiyaz eşit itibari değerdeki paylara farklı sayıda oy hakkı verilerek tanınabilir. Her pay için azami 15 oy kadar imtiyaz mümkündür. Oyda imtiyaz şirket esas sözleşmesi değişikliği gerektirir. Dolayısıyla genel kurulun şirket esas sözleşmesinde değişikliğe gitmesi gerekmektedir. Oyda imtiyaz şirket esas sözleşmesi değişikliklerinde, ibra ve sorumluluk davalarında dikkate alınmaz. Bu durumlarda her pay sahibinin bir oy hakkı bulunmaktadır.

Anonim Şirket Genel Kurul Kararları Nasıl Olur?

Genel kurulu toplantı ve karar yetersayıları basit nisap, 1., 2., 3., ağırlaştırılmış nisap şeklinde ayrılmaktadır.

Basit nisap toplantı yetersayısı, sermayenin asgari ¼’dür. İlk toplantıda bu sayı sağlanamazsa ikinci toplantıda nisap aranmaz. İbra, kâr dağıtımı, bilanço onayı için basit nisap gerekmektedir. (TTK m.418)

1. ağırlaştırılmış nisapta birinci ve sonraki toplantılar yetersayısı ve karar yetersayısı sermayenin tamamıdır. Ortakların taahhütlerini arttırmak, ortaklara tali yükümlülükler yüklemek ve şirketin tabiiyetinin değişikliği için 1. ağırlaştırılmış nisap gerekmektedir. (TTK m.421/2)
2. ağırlaştırılmış nisapta birinci ve sonraki toplantılar yetersayısı ve karar yetersayısı sermayenin ¾’dür. Şirketin işletme konusunun tamamen değiştirilmesi, imtiyazlı pay oluşturma, şirketin feshi kararıno alabilmek ve bağlam getirebilmek için 2. ağırlaştırılmış nisap gerekmektedir. (TTK m.421/3)
3. ağırlaştırılmış nisap toplantı yetersayısı sermayenin yarısıdır. İlk toplantıda bu sayı sağlanamazsa ikinci toplantıda yetersayı sermayenin 1/3’tür. Karar yetersayısı ise toplantıda hazır bulunanların çoğunluğudur. (TTK m.421/1)

Genel kurul kararlarının yokluğu, butlanı ve iptali ileri sürülebilir. Genel kurul kararı kanuna, sözleşmeye ve dürüstlük kuralına aykırı ise iptali istenebilir. Bu davayı oy hakkına sahip olup genel kurul kararı aleyhine oy kullanan ve bu durumu tutanağa muhalefet etmek suretiyle şerh eden kişiler, toplantıya katılan, katılmayan, olumsuz oy kullanan veya kullanmayan pay sahipleri, toplantı çağrısının usule uygun yapılmadığını, gündemin gereği gibi ilan edilmediğini, oy hakkı olmayanlardan oy kullananların olduğunu, pay sahibinin kendisinin toplantıya katılıp oy kullanmasına haksız yere engel olunduğu iddiasında bulunan pay sahipleri açabilir. Davalı ise anonim şirket tüzel kişiliğinin kendisidir. Eğer yönetim kurulu bu davayı açarsa tüzel kişiliği davada temsil etmek üzere mahkemeden kayyım atanması istenir.

Genel kurul kararlarının iptali için açılacak davada görevli ve yetkili mahkeme şirket merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesidir. Genel kurul kararının verildiği tarihten itibaren 3 ay içerisinde bu dava açılmalıdır. 3 aylık hak düşürücü süre sona ermeden duruşmalara başlanamaz. Birden fazla iptal davası açılmışsa bu davalar birleştirilerek görülür.

Genel kurul kararı aleyhine açılan iptal veya butlan davasında yönetim kurulunun da görüşü alınarak, dava konusu kararın yürütülmesi geri bırakılabilir.

Anonim Ortaklık Payları ve Pay Sahipleri Nasıldır?

Pay sahibi, payın veya pay senedinin malikine yahut merkezi kayıt kuruluşundaki hesabın sahibine denilir. Tüm paylar tek bir kişinin olabilir. Hem tüzel kişiler hem de gerçek kişiler pay sahibi olabilir. Sermaye paylara bölünmüştür. Her payın itibari değeri olur. İtibari değerlerin eşit olması gerekmez, itibari değer en az 1 kuruştur.

Sermaye nakden veya ayni olarak taahhüt edilebilir. Nakden taahhüt edilen sermayelerin itibarî değerlerinin en az %25’i tescilden önce, gerisi de şirketin tescilini izleyen yirmi dört ay içinde ödenir. Üzerlerinde sınırlı ayni bir hak, haciz ve tedbir bulunmayan, nakden değerlendirilebilen ve devrolunabilen, fikrî mülkiyet hakları ile sanal ortamlar da dâhil, malvarlığı unsurları ayni sermaye olarak konulabilir. Hizmet edimleri, kişisel emek, ticari itibar ve vadesi gelmemiş alacaklar sermaye olamaz.

Taahhüt edilen sermaye koyma borcunu yerine getirmeyen ortaklardan, ortaklık, faiz, şirket esas sözleşmesinde kararlaştırılmışsa ceza koşulu, munzam zarar, ihbar çekilmek kaydıyla tazminat isteyebilir. Aynı zamanda ortaklık yönetim kurulu, pay sahibini ortaklıktan ıskat edebilir, yani atabilir.

Pay sahipleri bakımından önemli bir durum azlık paylarıdır. Halka kapalı (aile tipi) anonim ortaklıklarda sermayenin en az %10’una, halka açık anonim ortaklıklarda ise sermayenin en az %5’ine sahip olan pay sahipleri azlık pay sahipleridir.

Azınlık durumunda olan pay sahipleri sermaye oran koşulunu sağladıklarında yönetim kurulunda temsil edilme, genel kurulu toplantıya davet edip gündeme madde ekletme, finansal tabloların görüşülmesini erteletme hakkına (Bu durum genel kurulun uzun süredir toplanamamasına, dolayısıyla şirketin uzun süredir organsızlık nedeni ile feshine yol açabileceği için gerekli görüldüğü taktirde mahkemeye başvurularak bu hakkın sınırlandırılması mümkündür.), şirketin haklı nedenle feshini talep etme hakkına, pay senedi basılmasını isteme hakkına, özel denetçi atanması talep etme hakkına sahiptirler.

Genel kurula kimler katılıp oy kullanabilir başlığında ifade ettiklerimiz aynen burada da geçerlidir.

Anonim Şirkette Sermaye Artımı, Azaltımı, Rüçhan Hakkı Nedir?

Türk Ticaret Kanunu’nda çeşitli sermaye artırımı türleri düzenlenmiştir. Bunlar efektif sermaye artırımı (esas sermaye sisteminde sermaye artırımı), kayıtlı sermaye sisteminde sermaye artırımı, şarta bağlı sermaye artırımı, iç kaynaklardan sermaye artımıdır. Uygulamada en çok karşımıza çıkan sermaye artımı kayıtlı ve esas sermaye sistemine göre sermaye artırımıdır.

Esas sermaye sisteminde sermaye artırımı için şirket esas sözleşmesinde değişiklik yapılması gerekmektedir. Dolayısıyla bu artırımın yapılabilmesi için genel kurul kararı gerekmektedir. Toplantı ve karar yetersayısı için TTK m.421/3 hükmü uygulanır. Sermaye artırımı yapılabilmesi için mevcut paylar için taahhüt edilen sermayelerin ödenmiş olması gerekmektedir. Yönetim kurulu sermaye artırımı için şirket esas sözleşmesi değişiklik taslağını hazırlar. Sermaye artırımı yapıldıktan sonra kuruluşta işletilen süreç işletilir. Söz konusu genel kurul kararı tescil edildikten sonra 3 aylık süre içerisinde iptali istenebilir. Ancak kararın tescilden sonra sicilin iyileştirici etkisi gereği yokluk ve butlanına karar verilemez.

Kayıtlı sermaye sisteminde sermaye artırımı, yönetim kurulu kararı ile şirket esas sözleşmesinde yer alan kayıtlı sermaye tavanına kadar gerçekleştirilebilir. Sözleşmedeki tavanın artırılabilmesi genel kurul kararı ile mümkündür. Yönetim kuruluna sermaye artırım yetkisi en fazla 5 yıllığına verilebilir.  Yönetim kurulu bu yetkisini anonim ortaklığın durumunu dikkate alarak en uygun zamanda kullanır. Yönetim kurulu sermaye artırımına ilişkin kararını 3 ay içerisinde ticaret siciline tescil ettirir. Aksi halde bu karar geçersiz hale gelir. Kararın ticaret siciline tescilinden sonra 3 ay içerisinde, kararın iptali için pay sahipleri ve yönetim kurulu üyeleri dava açabilir.

Rüçhan hakkı, her pay sahibinin, yeni çıkarılan payları, mevcut paylarının sermayeye oranına göre, alma hakkıdır. Sermaye artımına ve rüçhan hakkının sınırlandırılmasına veya kaldırılmasına ilişkin genel kurul kararı, ancak haklı sebeplerin varlığında, sermayenin %60’nın olumlu oyu ile mümkündür. Haklı sebep Türk Medeni Kanunu’nun 4.maddesinde düzenlenen hâkimin taktir yetkisine göre belirlenecektir. Haklı sebeplere örnek olarak anonim ortaklığın menfaatleri, sosyal düşünceler ve gereklilikler verilebilir. Rüçhan hakkının kullanımına ilişkin esaslar, kanuni şart ve sınırlar içinde yönetim kurulu tarafından düzenlenir. Rüçhan hakkının kullanımı 15 günden az olamaz. Bu hak bir başka pay sahibine devredilebilir.

Sermaye azaltılması türlerinden olan kurucu esas sermaye azaltılmasına göre şirket esas sözleşmesinde değişiklik yapılması gerekmektedir. Dolayısıyla bu sermaye türündeki azaltmada genel kurul kararı gerekmektedir. Kurucu esas sermaye azaltılması için öncelikle sermaye azaltıldığında ortaklığın, ortaklık alacaklılarının haklarını tamamen karşılayacak miktarda aktifinin olacağına dair mali müşavirden rapor alınması gerekmektedir. Eğer şirket bağımsız denetime tabi bir şirketse bu rapor denetçi tarafından da verilebilir. Bu genel kurul toplantısında Bakanlık temsilcisinin bulunması gerekmektedir. Genel kurul toplantı ve yetersayısı için TTK m.421/3 hükmü uygulanır. Sermaye 50.000,00 TL’den aşağıya indirilemez. Eğer imtiyazlı pay sahipleri var ve sermaye azaltılması imtiyazlı pay sahiplerinin hakları etkiliyorsa, bu pay sahiplerinin onayı gerekmektedir. Sermaye azaltılması kararı verildiği taktirde bu karar ortaklık internet sitesine konularak Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi’nde ve şirket esas sözleşmesinde belirtilen şekilde 7’şer gün arayla 3 kez ilan edilir. Şirket alacaklıları 3. ilandan itibaren 2 ay içerisinde alacaklarını bildirerek bunların teminat altına alınmasını talep edebilir.

Açıklayıcı sermaye azaltılması türüne göre şirketin zarar etmesi sonucunda bilançoda çıkan açığın sermaye artırımı suretiyle ortadan çıkarılması söz konusudur. Bu açık gerçek bir sermaye olmalıdır. Gerçek sermaye kaybı bilançonun aktifindeki zararın yedek akçe ile karşılanamamasıdır. Bu sermaye azaltımında alacaklılara çağrı yapılmasına gerek yoktur. Çünkü sermaye ortaklara dağıtılmamakta ve ortaklıkta alacaklıların haklarını karşılayacak surette aktif bulunmaktadır.

Anonim Ortaklığın Sona Ermesi ve Tasfiyesi Nasıl Olur?

Anonim ortaklığın sona ermesi ile hukukî varlığı ortadan kalkar. Sona erme tasfiyeli ve tasfiyesiz iki şekilde olur. Tasfiyesiz sona ermede şirket tüzel kişiliği doğrudan ortadan kalkar. Bunun yanında tasfiyeli sona ermede ise tasfiye süreci sonunda tüzel kişilik ortadan kalkar. Ek tasfiye haline ilişkin hükümler saklıdır. İflas da şirketin bir sona erme şeklidir. İflas icra hukuku hükümlerine göre çözümlenir. Tasfiye ile sona ermede tasfiye süreci tasfiye memurları tarafından, iflas halinde süreç iflas masası ile yürütülmektedir.

Sona erme nedeninin varlığı ile şirket amacında artık tasfiyenin sona erdirilmesine ilişkin bir değişiklik meydana gelmektedir. Sona erme nedenleri genel ve özel sona erme sebepleri şeklinde ikiye ayrılır.

Genel sebepler:

1. Esas sözleşmeden kaynaklanan nedenler: Şirketin faaliyet süresinin sona ermesi, işletme konusunun gerçekleşmiş veyahut gerçekleşmesinin imkânsız hale gelmesi, şirket esas sözleşmesinde sona erme için öngörülecek diğer hallerdir.
2. Şirketin feshi: Sözleşme serbestisi gereği genel kurul şirket esas sözleşmesini feshedebilir.
3. Kanunda görülen haller: Örneğin şirket tabiiyetinin değişimi, şirket merkezinin yurt dışına taşınması, şirket amacının kanuna ve ahlaka aykırı olması, sermayenin üçte ikisini kaybetme hali.

Özel sebepler:

1. Organsızlık: Uzun süredir bir şirketin kanunen gerekli organlarından biri mevcut değilse yahut genel kurul toplanamıyorsa mahkemeden şirketin feshi istenebilir. Bu davayı pay sahipleri, şirket alacaklıları ve ilgili bakanlık tüzel kişiliğin kendisine karşı açar. Bu durumun düzeltilmesi için mahkeme ek süre verir. Eğer bu süre içerisinde organsızlık giderilmezse feshe karar verilir.
2. Haklı sebeple fesih: Bu nedene dayanarak dava açmak azlık pay sahiplerine tanınmış bir haktır. Haklı sebep Türk Medeni Kanunu’nun 4.maddesine göre hâkimin taktir yetkisi çerçevesinde belirlenecektir. Hâkim fesih kararı yerine davacı pay sahiplerine, paylarının karar tarihine en yakın tarihteki gerçek değerlerinin ödenip davacı pay sahiplerinin şirketten çıkarılmalarına veya duruma uygun düşen ve kabul edilebilir diğer bir çözüme karar verebilir.

Tasfiye, şirket sona sebepleri ile ortaya çıkan ve şirket tüzel kişiliğinin ticaret sicilinden terkinine kadar devam eden bir süreçtir. Bu süreçte tasfiye görevlileri tarafından tüzel kişinin alacakları tahsil edilip, tüm malvarlığı paraya çevrilip ve borçları da ödendikten sonra geriye kalan net malvarlığı pay sahiplerine dağıtılacaktır. Daha sonra şirket ticaret sicilinden terkin edilerek tüzel kişiliği sona erecektir. Eğer ticaret sicilinden terkin edildikten sonra şirketin bir malvarlığı ortaya çıkarsa ek tasfiye yapılmak amacıyla şirket ticaret siciline tekrar tescil edilir ve ek tasfiye, tasfiye gibi yürütülür. En nihayetinde ek tasfiye sona erdiğinde şirket geçici suretle tescil olunduğu ticaret sicilinden terkin edilir. Tasfiye aşamasında şirketin amacı artık tasfiye amacının gerçekleşmesi yönündedir. Şirket tasfiye amacının gerçekleşmesi için borç altına girebilir.