Boşanma, bir evliliğin hukuken sona ermesinden çok daha fazlasıdır; taraflar için yeni bir hayatın başlangıcıdır. Özellikle kadınlar için bu süreç, hem duygusal hem de maddi anlamda zorlayıcı olabilir. Ancak Türk Medeni Kanunu, kadını bu zorlu süreçte koruyan ve geleceğini güvence altına almasını sağlayan birçok hak tanımıştır. Haklarınızı bilmek, bu yeni başlangıcı çok daha sağlam temeller üzerine kurmanızı sağlar.
Peki, bir boşanma davasında kadın olarak hangi haklara sahipsiniz ve neleri talep edebilirsiniz? İşte adım adım bilmeniz gerekenler:
1. Maddi Güvence Hakları: Nafaka ve Tazminat
Boşanma sürecinde en temel endişelerden biri finansal gelecektir. Kanun, bu konuda kadını koruyan çeşitli mekanizmalar sunar.
Nafaka Türleri
Nafaka, sadece dava sonrasında değil, dava açıldığı andan itibaren talep edilebilen bir haktır.
- Tedbir Nafakası: Dava dilekçesiyle birlikte talep edilir ve mahkeme tarafından dava sonuçlanana kadar kadının ve varsa çocukların temel yaşam giderlerini karşılaması için bağlanır. Eşin “çalışmıyorum” veya “gelirim yok” demesi, bu nafakaya engel değildir. Mahkeme, kişinin yaşam standardını ve ekonomik durumunu araştırarak bir miktar belirler.
- Yoksulluk Nafakası: Boşanma kararı kesinleştikten sonra, evlilik nedeniyle çalışma hayatından uzak kalmış veya boşanma yüzünden yoksulluğa düşecek olan taraf için süresiz olarak hükmedilebilir. Bu nafakanın temel şartı, talep edenin boşanmada daha ağır kusurlu olmamasıdır.
- İştirak Nafakası: Bu nafaka, çocukların velayeti anneye verildiğinde, babanın çocukların eğitim, sağlık, barınma gibi masraflarına katılması amacıyla bağlanır. Bu, annenin kendi için nafaka alıp almamasından bağımsızdır ve çocuğun en temel hakkıdır.
Maddi ve Manevi Tazminat
Eğer boşanmaya neden olan olaylarda eşiniz daha ağır kusurlu ise (örneğin; aldatma, şiddet, evi terk etme, ağır hakaret gibi), bu durumun yarattığı zararlar için tazminat talep edebilirsiniz.
- Maddi Tazminat: Boşanma yüzünden mevcut veya beklenen menfaatlerinizin zedelenmesi durumunda talep edilir. Örneğin, evlilik nedeniyle kariyerinize ara vermek zorunda kalmanız gibi.
- Manevi Tazminat: Boşanmaya neden olan olaylar sebebiyle yaşadığınız üzüntü, elem, keder ve kişilik haklarınıza yapılan saldırı (örneğin; onur kırıcı davranışlar) için talep edilir.
2. Ortak Yaşama ve Eşyalara İlişkin Haklar
Evlilik birliği içinde kurulan ortak yaşam düzeni ve edinilen mallar da boşanma davasının önemli bir parçasını oluşturur.
Aile Konutunun Özgülenmesi
Dava süresince nerede yaşayacağınız büyük bir sorundur. Eğer çocuklarla birlikte yaşadığınız evden ayrılmak istemiyorsanız, mahkemeden “aile konutunun size ve çocuklara tahsis edilmesini” talep edebilirsiniz. Mahkeme, haklı bulması durumunda dava sonuçlanana kadar evin kullanım hakkını size verebilir.
Ziynet Eşyası (Düğün Takıları) Alacağı
Düğünde size takılan her türlü altın ve takı, kanunen sizin kişisel malınız sayılır. Eşiniz veya ailesi tarafından alınmış, harcanmış veya saklanıyor olsa bile bu ziynet eşyalarının iadesi için dava açabilirsiniz. Düğün videoları, fotoğraflar ve tanık beyanları bu davada en önemli kanıtlarınız olacaktır.
Mal Paylaşımı Davası
Evlilik birliği içinde edinilmiş olan tüm mallar (ev, araba, bankadaki para, arsalar vb.) “edinilmiş mal” kabul edilir ve boşanma durumunda taraflar arasında eşit olarak paylaştırılır. Eşinizin mal kaçırmasını önlemek için boşanma davasıyla birlikte malların üzerine ihtiyati tedbir konulmasını talep etmeniz hayati önem taşır.
3. Çocukların Geleceğine Yönelik Haklar
Eğer ortak çocuklar varsa, mahkeme her zaman “çocuğun üstün yararını” gözeten kararlar verir.
Velayet Hakkı
Mahkeme, çocuğun yaşı, alışkanlıkları, anne ve babanın durumu gibi birçok faktörü değerlendirerek velayete karar verir. Özellikle anne bakım ve şefkatine muhtaç küçük yaştaki çocukların velayetinin anneye verilmesi yaygın bir uygulamadır. Dava süresince geçici velayet, dava sonunda ise kalıcı velayet kararı verilir.
Çocukla Kişisel İlişki Kurma Hakkı
Velayet size verilmediği takdirde, çocuğunuzla düzenli olarak görüşme hakkınız vardır. Mahkeme, çocuğun yaşına ve durumuna uygun olarak belirli gün ve saatlerde kişisel ilişki kurmanızı sağlayacak bir takvim belirler. Bu hak, diğer tarafça engellenemez.
4. Kişisel Güvenliğe İlişkin Haklar
Uzaklaştırma Kararı (Koruma Tedbiri)
Eğer eşinizden fiziksel veya psikolojik şiddet görüyorsanız, tehdit veya hakarete maruz kalıyorsanız, 6284 Sayılı Kanun kapsamında derhal korunma talep edebilirsiniz. Aile Mahkemesi’ne yapacağınız bir başvuru ile çok kısa sürede eşinizin evden, iş yerinizden ve sizden uzaklaştırılması kararını aldırabilirsiniz.
5. Mehir Alacağı Talebi
Dini nikah esnasında veya evlilik birliği içinde erkeğin kadına vermeyi vaat ettiği mal veya paraya “mehir” denir. Mehir alacağının mahkemede hukuki bir karşılık bulabilmesi için çok kritik bir şart vardır:
- Yazılı ve İmzalı Belge Şartı: Mehir alacağı, sözle veya tanıkla ispat edilebilen bir hak değildir. Mutlaka taraflarca imzalanmış yazılı bir belgeye, yani bir “mehir senedine” dayanmalıdır. Bu belgenin aslı mahkemeye sunulmalıdır. Yazılı bir senet olmaksızın mehir talep etmek hukuken mümkün değildir.
Bu Süreçte Neden Bir Boşanma Avukatına İhtiyacınız Var?
Yukarıda sıralanan haklar, kanunun size tanıdığı güvencelerin sadece bir özetidir. Ancak bu hakları elde etmek, doğru hukuki adımların zamanında atılmasına, dilekçelerin eksiksiz hazırlanmasına ve delillerin doğru sunulmasına bağlıdır.
Boşanma süreci, teknik bilgi gerektiren ve en ufak bir usul hatasının bile hak kaybına yol açabileceği karmaşık bir yoldur.
- Haklarınızı Korur: Bir avukat, hangi taleplerin sizin durumunuz için uygun olduğunu belirler ve maksimum faydayı elde etmenizi sağlar.
- Süreci Hızlandırır: Yasal prosedürlere hakim olduğu için davanın gereksiz yere uzamasını engeller.
- Duygusal Yükünüzü Hafifletir: Sizin adınıza müzakereleri yürütür, duruşmalara katılır ve sizi yıpratıcı detaylardan uzak tutar.
Boşanma sürecinizde haklarınızı en doğru şekilde korumak ve hukuki adımlarınızı güvenle atmak için profesyonel destek almaktan çekinmeyin. Bu zorlu yolda size rehberlik edecek deneyimli bir avukat, geleceğinizi yeniden inşa ederken en büyük güvenceniz olacaktır.
