Araç değer kaybı, kaza sonrası aracın ikinci el piyasa değerinde meydana gelen kalıcı düşüşü ifade eder. Bu kaybın miktarı, sigorta şirketleri ve mahkemeler tarafından belirli kriterler dikkate alınarak hesaplanır. Hesaplamada esas amaç, kazadan önceki araç değeri ile kaza sonrası araç değeri arasındaki farkı tespit etmektir.
1. Hasarın Niteliği ve Etkilediği Parçalar
En önemli kriter, aracın hangi parçalarının hasar gördüğüdür. Ana şasi, direkler, taban sacı ve kaynaklı gövde panelleri gibi yapısal parçalar hasar gördüğünde, araçta yüksek oranlı değer kaybı oluşur. Buna karşılık, plastik tampon, far, cam, jant, döşeme gibi parçalar teminat dışıdır ve hesaplamaya dahil edilmez.
2. Onarım Yöntemi
Hasarın onarılıp onarılmadığı, parça değişimi olup olmadığı ve kullanılan parçaların orijinal mi yoksa eşdeğer mi olduğu da değeri etkiler. Örneğin, boyanan bir kaput ile değişen bir kaput arasında değer kaybı farklıdır. Değişim, genellikle daha yüksek kayba neden olur.
3. Araç Yaşı ve Kilometresi
Yeni ve düşük kilometreli araçlarda değer kaybı daha yüksek hesaplanır. Araç yaşlandıkça ve kilometresi arttıkça piyasa değeri doğal olarak düştüğü için, kaza sonrası değer kaybı da daha düşük çıkar. 150.000–160.000 km üzerindeki araçlarda talep çoğunlukla reddedilir.
4. Aracın Rayiç Değeri
Kaza tarihinde aracın piyasa değeri (rayiç değer) belirlenir. Hesaplama, bu değerin %25’ini aşamayacak şekilde yapılır. Daha önce ödenmiş değer kaybı tazminatları varsa, bu limitten mahsup edilir.
5. Önceki Hasarlar
Aynı parçanın daha önce hasar görüp onarıldığı tespit edilirse, tekrar hasar görmesi halinde değer kaybı ödenmez. Bu nedenle aracın geçmiş hasar kayıtları (Tramer) mutlaka incelenir.
6. Aracın Kullanım Amacı
Taksi, dolmuş, kiralık, test aracı gibi ticari veya yoğun kullanımda olan araçlarda, değer kaybı oranı düşürülür veya tamamen teminat dışı bırakılır.
Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Teminat dışında kalan basit onarımlar: Mini onarım yöntemiyle giderilebilecek küçük kaporta düzeltmeleri, plastik parçalar, cam, radyo/teyp, lastik, hava yastığı, jant, mekanik/elektronik/döşeme aksamı dahil edilmez.
- Vidalı parçalar: Şasiye zarar olmadan sadece vidalı parçalardaki hasarlar teminat dışıdır.
- Rayiç değer sınırı: Ödenecek miktar, aracın rayiç değerinin %25’ini geçemez.
- Mülkiyet değişikliği: Kaza ile başvuru arasında araç el değiştirirse talep yapılamaz.
- Çekme/hurda belgeli araçlar: Talep edilemez.
- Kullanım amacı: Ticari ve özel bazı araçlarda sınırlamalar vardır.
Sonuç: Araç değer kaybı hesaplaması, basit bir “hasar oldu, ödeme alınır” mantığıyla işlemez. Parçanın türü, hasarın boyutu, aracın yaşı, kilometresi ve kullanım amacı gibi birçok faktör birlikte değerlendirilir. Doğru hesaplama için eksper raporu şarttır; hak kaybı yaşamamak için başvurudan önce bu raporun uzman kişilerce incelenmesi önerilir.
